İstanbul merkezli İsmailağa, Erenköy ve İskenderpaşa cemaatleri, Menzil, Nurcular ve Süleymancılarla birlikte Nakşibendi tarikatının Halidi kolunun Türkiye’deki önemli temsilcileri arasında yer almaktadır. İskenderpaşa cemaatinin kökenleri Osmanlı dönemine kadar uzanmaktadır.
Cemaatin kurucusu olan M. Zahit Kotku (1897-1980), İstanbul Fatih’teki İskender Paşa Camisi’nin imamıydı ve Halidi kolunun Türkiye’deki gelişiminde önemli bir figürdür. Kotku, Halidi kolunun tanınmasında büyük katkı sağlayan Ahmet Ziyaüddin Gümüşhanevi’nin (1813-1893) öğrencilerinden Tekirdağlı Mustafa Feyzi Efendi’nin talebesiydi. Zahit Kotku’nun vefatının ardından, cemaatin liderliğini Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Türk-İslam Edebiyatı Kürsüsü’nün eski başkanlarından Mahmut Esad Coşan devraldı. Coşan’ın 2001 yılında hayatını kaybetmesinin ardından, liderliği oğlu Nurettin Coşan üstlendi.
BABASININ İZİNDEN GİTTİ
Diyanet’in raporunda, Zahit Kotku’nun üniversite öğrencileri ve bürokrasi üzerindeki etkisi belirtilerek, “İskenderpaşa cemaatinin dergâhtan cemaate dönüşme sürecinde partileşme, vakıflaşma, dergi-yayıncılık ve şirketleşme gibi dört aşama mevcuttur.” ifadesine yer verildi. Nurettin Coşan, babası Esad Coşan’ın belirlediği çerçeve doğrultusunda ticaret, siyaset, eğitim, kültür, çevre ve spor gibi birçok alanda faaliyet göstermektedir.
Cemaatin esnek yapısının, genişleme potansiyeli açısından faydalı olduğu vurgulanırken, Diyanet’in raporunda “Türkiye’de tarikat-siyaset-ticaret ilişkisi çerçevesinde İskenderpaşa cemaati önemli veriler barındırmaktadır.” tespiti dikkat çekici bir noktadır.
İskenderpaşa cemaatinin kurucusu Kotku’nun adı bir caddeye verilmiştir.
YARGI AYAĞI: HAKYOLCULAR
İskenderpaşa cemaati, kurduğu kuruluşlarla büyük bir ekonomik ve siyasi güç haline gelmiştir. Cemaate bağlı kuruluşlar arasında Hakyol Vakfı, Server Holding, Asfa Eğitim Kurumları, Akra FM, Sağduyu Partisi, İspa-Tur, Server Yayınları, Kadın ve Aile Dergisi, Zinde Gençlik Spor ve İzcilik Kulübü ile Server Gençlik bulunmaktadır. Bu kuruluşlar arasında en dikkat çekeni, yargıda örgütlendiği bilinen Hakyolcular (Hakyol Vakfı)dır.
Hakyolcuların, Anayasa Mahkemesi’nde (AYM) ciddi bir destekçi kitlesine sahip olduğu belirtilmektedir. Diyanet’in raporunda Hakyol Vakfı’nın “Yurt genelinde örgütlenmiş, cemaat mensupları tarafından insan haklarından tarihi eser restorasyonuna kadar geniş bir alanda faaliyet gösteren, sayısı yüzleri bulan dernekler kurulduğu” bilgisi yer almaktadır.
EĞİTİMDE KUŞATMAYI SAĞLAYAN CEMAAT: ERENKÖY
İstanbul merkezli Erenköy cemaati, Nakşibendi tarikatının Halidi kolunun Türkiye’deki önemli bir parçasını oluşturmaktadır. Cemaat, “Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı”, “Muradiye Kültür Vakfı” ve “İlmi Araştırmalar Merkezi” gibi okullar ve kurslar düzenleyen çeşitli yapılanmalara sahiptir. Hüdayi Vakfı, Balkanlar, Kafkaslar, Orta Asya ve Afrika dahil 30’dan fazla ülkede eğitim, basın-yayın ve sosyal-kültürel faaliyetlerde bulunmaktadır.
Vakıf, 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı’nın desteğiyle “7 farklı dildeki 53 çeşit ders kitabından toplam 119 bin 500 adet basım ve 19 ülkede dağıtım” projesine imza atmıştır.
1992 yılından itibaren 30’u aşkın ülkede ilahiyat ve benzeri fakülteler, ilahiyat yüksekokulları, öğretmen okulları, imam enstitüleri, araştırma merkezleri, imam-hatip ve benzeri okullar, kültür merkezleri, Kur’an kursları, öğrenci yurtları, kreşler ve yetimhanelerden oluşan toplam 135 eğitim kurumu ile faaliyet göstermektedir. Diyanet raporuna göre, vakıf bu kurumlarda 10 bin örgün, 35 bin yaygın öğrenciye hizmet vermektedir. Ayrıca, yurtdışından 56 doktora, 50 haseki eğitim programı, 2 bin 200 lisans seviyesi ve 1800 Kur’an kursu olmak üzere yaklaşık 4 bin 500 öğrenciyi Türkiye’ye getirip mezun etmiştir. Cemaatin “Hüdayi Kuran Merkezi”, “Hüdayi Tıp Merkezi” ve “Sami Efendi Vakfı” adlarıyla eğitim kuruluşları da bulunmaktadır.
