Son yıllarda Türkiye’de et fiyatlarındaki ani artış, et ithalatını tarihi bir seviyeye çıkardı. Et ve Süt Kurumu (ESK), özellikle 2023 yılından itibaren ithalatı artırırken, alım ve satış süreçlerindeki şeffaflık eksikliği tartışmalara yol açtı.
Yapılan araştırmalar, 2023’ten itibaren Avrupa’dan gerçekleştirilen en büyük et ithalatı sözleşmelerinin ESK’nın İstanbul’daki tesisleri aracılığıyla dağıtım yapan şirketler ile ilişkili olduğunu ortaya koyuyor. Son üç yılda ithal edilen toplam 93 bin ton etin yarısının tek bir firmadan alındığı ve piyasada sunulan ithal etin büyük ölçüde 5-6 şirketin kontrolünde olduğu anlaşılmakta.
İTHAL ETİN YARISI TEK ŞİRKETTEN
Halk TV’den Bahadır Özgür’ün köşe yazısında yer alan verilere göre, Avrupa’dan gerçekleştirilen ithalat Polonya, Macaristan, Romanya, İtalya, Fransa, Belçika ve Ukrayna’daki toplam 9 şirket üzerinden gerçekleştiriliyor. 2023-2025 döneminde bu firmalardan alınan et miktarı 92 bin 700 tona ulaşmışken, ödenen toplam tutar 20,8 milyar lira olarak kaydedildi.
Bu dönemde ithal edilen etin 47 bin 900 tonu, yani yüzde 51’i, Polonya merkezli Polonia Beef’ten sağlandı. Şirkete ödenen tutar ise 10,4 milyar lira olarak belirlendi. İkinci sırada ise 23 bin tonla Fransız Groupe Bigard yer almakta.
İTHAL ETİN PİYASAYA DAĞITIMI
ESK’nın İstanbul’daki tesislerinden yapılan satışlar, ithal etin yarısından fazlasının yalnızca 5-6 şirket aracılığıyla piyasaya sunulduğunu gösteriyor. ESK, bu etleri maliyetine yakın fiyatlarla özellikle geniş dağıtım ağına sahip market zincirlerine veriyor. Ancak denetim süreçlerinin ne kadar etkin olduğu konusunda endişeler devam ediyor.
2023’ten bu yana dağıtılan 93 bin ton ithal etin 14,1 bin tonu Happy Center’ın sahibi Altun Gıda’ya satılırken, 11,6 bin tonla Tarım Kredi Et Ürünleri AŞ. ikinci sırada yer aldı. Üçüncü büyük alıcı, 6,8 bin tonla Kim Marketler’in sahibi Ersan Alışveriş Hizmetleri AŞ. oldu. Onur Marketler’i bünyesinde barındıran Özcan Alışveriş Hizmetleri AŞ., 6,7 bin tonla dördüncü sırada bulunurken, Anpa Gross 4,2 bin tonluk payıyla beşinci sırayı aldı. Ardından Altunlar Gıda ve Bicen Mağazacılık gelmektedir.
Bu şirketler toplam dağıtımın yüzde 54’ünü oluştururken, geri kalan 427 firmanın payı yüzde 46’da kaldı.
KRİZ DERİNLEŞİYOR
Türkiye’nin kırmızı et üretimi 2024 yılında yüzde 11,7 oranında bir düşüş göstermesi bekleniyor. 2025’te daha büyük bir gerileme öngörülüyor. Yerli üretimdeki azalma, ithalatın artışını kaçınılmaz hale getirirken, bu durum ithalatı şirketler için daha kârlı bir alan haline getiriyor.
