İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2024” araştırmasının verilerini kamuoyuna duyurdu. Rapora göre, Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşunun üretimden elde ettiği satışlar, 2023 yılına göre yüzde 36,3 artış göstererek 8 trilyon 688,5 milyar liraya ulaştı. Ancak bu artış oranı, önceki yıllara nazaran azalarak son dört yılın en düşük seviyesine geriledi. Üretimden satışlardaki bu büyümenin, yurt içi üretici enflasyonunun yüzde 41,1 olduğu göz önüne alındığında, yeterli düzeyde olmadığı belirlendi.
İSO 500’ün ihracat rakamları ise 2024 yılında yüzde 1,5 artarak 96,6 milyar dolara yükseldi. Ancak bu artış, Türkiye’nin genel dış ticaretindeki yükselişin gerisinde kaldı. Dünya ekonomisindeki gelişmelerin ihracat üzerindeki olumsuz etkileri dikkat çekti.
ZARAR EDEN ŞİRKET SAYISINDA BÜYÜK ARTIŞ
En büyük 500 sanayi şirketinin faaliyet kârı, yüzde 31,6 azalarak 937 milyar liradan 641 milyar liraya düştü. Faaliyet kârlılığı oranı yüzde 12,5’ten yüzde 6,2’ye geriledi ve 2014-2023 dönemi ortalaması olan yüzde 10,4’ün oldukça altında kaldı. Ayrıca, vergi öncesi kâr ve zarar (FAVÖK) toplamı yüzde 58,5 azalışla 267 milyar liraya geriledi. Satış kârlılığı oranı ise yüzde 8,6’dan yüzde 2,6’ya düştü. FAVÖK toplamı sınırlı bir artışla yüzde 12,1 yükselerek 1,3 trilyon liraya ulaştı; ancak FAVÖK kârlılığı yüzde 15,7’den yüzde 12,8’e indi.
2024 yılı itibarıyla zarar açıklayan şirket sayısı 152’ye yükseldi; kâr eden şirket sayısı ise 348 olarak kaydedildi. Ayrıca, İSO 500’ün mali ve diğer borçları yüzde 45,1 oranında bir artış gösterdi.
SANAYİDE KDV YÜKÜ
Şirketlerin devreden KDV yükü, yüzde 26,9 artarak yaklaşık 85 milyar liraya ulaştı. Bu artışın enflasyonun altında kalması kısmen olumlu bir gelişme olarak değerlendirildi. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı yüzde 7,4’e yükselirken, orta düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı yüzde 31,4’e, orta yüksek teknolojili sanayilerin payı ise yüzde 26,7’ye geriledi.
AR-GE harcaması yapan şirket sayısı 265 olarak sabit kalırken, AR-GE harcamaları yüzde 98,4 artarak 60,7 milyar liraya ulaştı. İstihdamda ise yüzde 2,6’lık bir artış ile 825 bine yaklaşılırken, çalışanlara ödenen toplam maaş ve ücretler yüzde 90,9 artarak 813 milyar liraya yükseldi.
YABANCI SERMAYE PAYI ARTIYOR
İSO 500 listesinde halka açık şirket sayısı 85’ten 88’e çıkarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Yabancı sermaye payı olan şirket sayısı da 2022 yılında 108 seviyesinden 124’e yükseldi.
