Nisan ayında meydana gelen zirai don felaketinin ardından, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kurulan araştırma komisyonu, çeşitli illere gerçekleştirdiği ziyaretlerin ardından ön taslak raporunu tamamladı. Raporda, don olayının yarattığı zararların 2 ila 3 yıl boyunca sürecek gelir kaybına yol açacağı ifade edilirken, bu durum don olayının çok boyutlu bir kriz olarak nitelendirildiği vurgulandı. Bazı üreticilerin gelecek sezonlarda da ürün alamama riskiyle karşı karşıya olduğu belirtildi.
Üreticilerin, Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığı gözlemlendi. Zarardan kurtulmak amacıyla ikinci ekim yapan üreticilerin, gübre, ilaç ve tohum fiyatlarındaki artışlarla mücadele etmek zorunda kaldıkları belirtildi. Üreticilerin ekonomik dar boğazlarla karşı karşıya olduğu da raporda vurgulandı.
Meclis’te zirai don felaketi üzerine kurulan komisyon, Malatya, Adıyaman, Kahramanmaraş, Adana, Mersin, Niğde ve Kayseri gibi illere giderek yerel görüşmeler yaptı. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın acil önlemler alması gerektiği vurgulanırken, ön taslak raporun Bakanlığa iletileceği kaydedildi. Raporda yer alan bazı önemli tespitler ise şöyle sıralandı:
3 YILLIK GELİR KAYBI: Genç yaşta ve henüz tam verim çağına geçmemiş meyve bahçelerinde don felaketinin etkilerinin 2 ila 3 yıl sürecek bir gelir kaybına neden olacağı öngörülmektedir. Bazı üreticilerin mevcut üretim sezonunun yanı sıra sonraki sezonlarda da ürün alamama riskiyle karşı karşıya olduğu düşünülmektedir.
ÇOK BOYUTLU KRİZ: Zirai don olayı, sadece meteorolojik bir afetten ibaret olmayıp, tarım sektörünü ve bu sektöre bağlı tüm iktisadi ve sosyal sistemleri derinlemesine etkileyen çok boyutlu bir kriz olarak değerlendirilmektedir.
ÜRETİCİNİN BİLGİSİ YOK: Üreticilerin büyük bir kısmının TARSİM’in işleyişi ve poliçe kapsamı hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığı, hasar ihbar süreçleri ve eksper raporları gibi konularda farkındalık seviyelerinin istenen düzeyin altında kaldığı tespit edilmiştir.
YÜKSEK MALİYETLER: Üreticilerin tarla bitkileri için ilk ekimde yaşanan kayıpları telafi etmek amacıyla ikinci ekim yapmaları, artan gübre, ilaç ve tohum maliyetleri nedeniyle önemli ekonomik sıkıntılarla karşılaşmalarına neden olmuştur.
GÜVEN SORUNU VAR: TARSİM uygulamalarının, özellikle hasar tespit ve eksper süreçlerinin işleyişinin üreticiler tarafından tam olarak anlaşılamadığı ve güven sorunlarının ortaya çıktığı ifade edilmiştir. Devlet desteğine rağmen poliçe tutarlarının yüksek olması, sigortalılık oranlarını olumsuz etkileyen bir faktör olarak öne çıkmaktadır. Bu kapsamda, eksper raporlarının şeffaflığı ve hasar tespit süreçlerinin daha anlaşılır hale getirilmesi yönünde talepler bulunmaktadır.
ACİL DESTEKLEME: Çiftçiler, Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri’ne olan mevcut kredi borçlarının faizsiz ertelenmesini, zirai don nedeniyle alamadıkları ürün destekleme ödemelerinin derhal yapılmasını ve yeni üretim sezonuna hazırlanabilmeleri için uygun koşullarda finansman ve teşvik imkanlarının sağlanmasını talep etmektedirler.
KAYITLI OLMAYANLAR: Çiftçi Kayıt Sistemi’nde kaydı bulunmayan ancak fiilen tarımsal üretim yapan çiftçilerin mağduriyetlerinin giderilmesi ve destekleme sistemine dâhil edilebilmeleri amacıyla, zirai don olayı için geçici bir kayıt ve entegrasyon modelinin acilen geliştirilmesi gerektiği önemle vurgulanmıştır.
TRAFOLAR YETERSİZ: Tarımsal üretim alanlarındaki elektrik trafolarının yetersiz olduğu ve güçlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
