12 Nisan’da meydana gelen don felaketi, Malatya’daki tarımsal üretimi büyük ölçüde olumsuz etkiledi. Özellikle kayısı üretiminde yaşanan kayıplar, kentin tarihinde bir ilke imza atarak başka şehirlerden ve ülkelerden getirilen kayısıların yerel tezgâhlarda satılmasına yol açtı.
Tarım İl Müdürlüğü tarafından sağlanan verilere göre, zirai don nedeniyle kayısı başta olmak üzere dut, üzüm, ceviz ve diğer meyve türlerinde önemli rekolte kayıpları yaşandı. Bazı bölgelerde ağaçlar tamamen zarar görürken, yalnızca birkaç köyde sınırlı miktarda ürün elde edilebildi.
Malatya’daki kayısı tezgâhlarında “Malatya Kayısısı” etiketiyle satılan ürünlerin aslında Mut, Hatay ve Iğdır gibi başka illerden getirildiği tespit edildi. İlk olarak Mut’tan gelen kayısılar raflarda yerini alırken, ardından Hatay ve Iğdır’dan sevkiyatlar gerçekleştirildi. Şu anda kentte 70 ile 150 TL arasında değişen fiyatlarla satışa sunulan kayısıların tamamı Malatya dışından temin edildi.
Üreticiler, bu ürünlerin Malatya kayısısı olarak sunulmasının tüketiciler açısından yanıltıcı olabileceğine dikkat çekiyor. Zira Malatya’da hasat dönemi geleneksel olarak Temmuz ayında başlıyor.
İhracatta Düşüş, Rekabette Artış
Malatya, normal şartlarda yılda yaklaşık 500 milyon dolarlık kayısı ihracatı gerçekleştirmekte. Ancak 2024 yılı Haziran ayında yalnızca 300 ton ihracat yapılabildi. Üreticilerin yüksek fiyat beklentisi nedeniyle yaklaşık 40 bin tonluk kuru kayısı stoğuna rağmen dış satışların büyük ölçüde durduğu ifade ediliyor.
Diğer yandan, kayısı üretiminde önemli bir artış gösteren Özbekistan, dünya pazarındaki etkisini artırmaktadır. Ülkeden 3-4 dolar seviyesindeki fiyatlarla kuru kayısı ihracatı yapılırken, bazı Özbek firmalarının Malatya’daki yatırımcılara iş birliği teklifi sunduğu belirtiliyor. Özbek kuru kayısıları, Malatya ürünlerine göre daha uygun fiyatlarla alıcı bulmakta.
Zirai don sonrası Tarım ve Orman Bakanlığı ile TBMM heyetleri bölgedeki durumu incelemek üzere gelmiş olsa da, henüz kayısı üreticilerine yönelik somut bir destek paketi açıklanmadı. Üreticiler, bahçelerinde bakım çalışmalarını sürdürmekte, ancak artan maliyetler karşısında zorluk çekmektedir.
Çiftçiler, desteklerin içeriği ve zamanlaması hakkında kesin bilgiler beklediklerini ifade ediyor. Tarım sektörü temsilcileri ise mevcut kuru kayısı stoklarının uygun fiyatlarla değerlendirilmesi gerektiğini ve ihracatın yeniden canlandırılması için çağrıda bulunuyor.
Malatya’da İlk Kez İthal Kayısı Dönemi
Yaşanan doğal felaketin ardından Malatya’da ilk defa bu ölçekli dışarıdan getirilen kayısıların tüketicilerle buluştuğu kaydediliyor. Uzmanlar, benzer afetlerin önüne geçilmesi için don zararlarına karşı sigorta sistemlerinin yaygınlaştırılması ve üreticilerin daha etkili bir şekilde desteklenmesi gerektiğini vurguluyor.
