ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya lideri Vladimir Putin’in Alaska’da yaptığı zirve, Ukrayna konusunda somut bir anlaşma olmadan sona erdi. BirGün muhabiri Umut Can Fırtına’nın haberine göre, Trump görüşme sonrası sürecin Zelenski’nin inisiyatifine bağlı olduğunu söylerken, Ukrayna lideri de Trump’la Washington’da yüz yüze görüşeceğini açıkladı.
ABD tarafında zirve “hüsran” olarak yorumlanırken Kremlin görüşmeyi “zafer” diye niteledi. Amerikan siyasetinde Demokratlar, Trump’ın Putin’e “kırmızı halı serdiğini” belirterek sert eleştiriler yöneltti. Ukrayna kamuoyu ise savaşın gidişatından ve ülke dışına göç etmiş milyonlarca vatandaşın geleceğinden dolayı kaygılı.
MESELE SADECE UKRAYNA DEĞİL
Moskova Üniversitesi’nden Doç. Dr. İkbal Dürre, Alaska’daki zirveyi değerlendirdi:
Cuma önemli bir gündü çünkü her şeye rağmen 21. yüzyılın en büyük savaşında sonun başlangıcına doğru en önemli adım atılmış oldu. Bu yönüyle pozitif bir görüşme. Zaten sihirli bir değnekle Ukrayna savaşı gibi karmaşık bir problemin bir görüşmeyle çözüleceğini beklemek abes olurdu. Kremlin de görüşme öncesi yaptığı somut bir anlaşma imzalanmayacağını belirtmişti.
Trump da “Moskova ve Leningrad’ı da alsam memnun olmayacaklar” diyerek beklentilerin büyük olduğuna dair mesaj verdi. Dolayısıyla Trump ve Putin’de görüşmeden sonra bir hayal kırıklığı yok.
Görüşmenin bir diğer önemi, Trump aslında Putin’in tekrar dünya siyaset arenasına dönüşünü teyit etmiş oldu. Bundan sonraki yeni dünya düzeninde özellikle Avrasya bölgesinde sürecin Putin Rusya’sıyla işleyeceği, çalışacağı ve şekilleneceği Trump’ın nezdinde bütün Batı tarafından kabullenilmiş oldu.
Trump, “gerekirse sizi baş başa bırakırım” söyleminden tekrar eski haline dönecek ve Avrupa ile Moskova arasında aracı rolüne devam edecek bir süre daha. Her halükârda savaştan çok diplomasinin konuşulacağı bir süreç başladı. Bundan sonra savaşın seyrini değiştirecek nitelikte olmayacak cephede yaşananlar.
Bu, Ukrayna’dan savaş haberi almayacağız anlamında değil. Ama sonuçta belli birtakım güvenlik garantilerini Rusya’nın “Evet bunu anlayışla karşılıyoruz” demesi çok önemli. Avrupa o kapsama kendi güvenlik endişelerini de sokuyor ve bu anlamda Putin’in dün “Bu sağlanmalı” demesi Avrupa’ya verilen en önemli sinyaldi. Trump’ın umurunda değil ne kadar Ukrayna toprağı gitmiş ne kadar kalmış. O kendi çıkarı açısından bu sürecin artık tamamlanması gerektiğine kanaat getirmiş durumda.
Çünkü mesele sadece Ukrayna değil. Trump’ın Rusya’dan beklediği başka şeyler de var. Örneğin Trump Rusya, Çin, İran ve Kuzey Kore yakınlaşmasının ABD açısından çok stratejik bir problem olduğunu düşünüyor. Bunu bir şekilde ortadan kaldırmak için Putin’le anlaşmak lazım. Ayrıca Arktik, Kuzey Kutbu meselesinde Rusya hala en güçlü. Bu anlamda Rusya’yla ortak bir dilin bulunması lazım. Bütün bunlar ABD’yi Ukrayna Savaşı kapsamında da bir şekilde Rusya’yla anlaşmaya zorluyor.
Şunu kesin olarak söyleyebiliriz, Rusya ve ABD arasındaki ilişkilerde bir yumuşama yaşanacak ve bu aslında bölge ve dünya siyasetine de olumlu yansıyacak. Bu yönüyle aslında Soğuk Savaş döneminden sonra barış dönemi getiren Gorbaçov’un Reagan’la Reykjavik görüşmesine benziyor, en azından başlangıç açısından. Hatta bizi bugüne getiren sürece bakarsak aynı sonu yaşamamak için, iki taraf da elde ettiği ciddi tecrübelerle bundan sonrasını daha kontrollü bir şekilde yöneteceklerdir.
Büyük ihtimalle Trump Moskova’ya gelecek. Bundan sonraki görüşme, örneğin bir Zelenski-Trump-Putin görüşmesi, belli çalışmalar yapıldıktan sonra Minsk’te, Belarus’ta olabilir.
