Şatolar (Bakosların Hekimhanlı Akrabaları)

BİR KABİLENİN GÖÇ SERÜVENİ

Drejan aşireti Bakoslar kabilesi mensubu Şatolar ailesi, kış mevsimini asıl yaşam alanları olan Yazıhan Gövük köyünde, yaz mevsimini ise Hekimhan Yama Dağı yaylalarında hayvancılık yaparak yarı göçebe halde yaşayan bir ailedir.

Bölgede üst üste birkaç yıl yağış olmaması sebebiyle yaşanmış olan kıtlık sonucu zor duruma düşmüşler, geçim kaynakları olan hayvanlarını besleyemez duruma gelmişler ve arayış içerisine girmişlerdir. 1928 yılında girdikleri bu arayış onları aynı kabileden akrabaları olan Husso( Yağyemez) ailesi ile birlikte Hekimhan ilçesi Köylü Köyüne göç etmek zorunda bırakmıştır.

Hayvanları ile sıkıntılı bir yolculuk sonucu gittikleri bu köyde, köy halkının yardımlarıyla kışı orada geçirmişler. Ancak bölgede yaşanan zor kış şartları nedeniyle hayvanlarının büyük bir kısmını açlık ve soğuk yüzünden kaybetmişlerdir.Yaz mevsiminde kalan hayvanları ve aileleri ile birlikte tekrar Yama Dağı yaylalarına geri dönmüşler ve yaz mevsimini orada geçirdikten sonra Yağyemez ailesi onlardan ayrılarak Gövük köyüne göç etmiş, Şatolar ise iki kardeş sonradan Alpaslan soyadını alacak olan Awi Şote(Abdullah Alpaslan) Dızzi Şote(Halit Alpaslan) Ve bacıları Zewe (Zeynep Kalkan) kışı geçirmek için Yama Dağından gelerek Sıvas -Malatya sınırında Türkmen köyünün Sağırlar mezrasına yerleşmiş.

Birkaç yıl yaz mevsimini Yama Dağlarında, kış mevsimini bu köyde geçirirler. Bu bölgenin hayvancılık için uygun olduğuna karar verirler ve tam olarak yerleşmek için Hekimhan ilçesi Yeşilkale ( Ginili/Gınnıyon) köyünde Çelebi Ailesinden arazi satın alırlar. Daha sonra bu arazi alım satımı ile ilgili bölgede güçlü konumda olan Çelebi Ailesi ile büyük sıkıntı yaşamalarına rağmen pes etmemişler. Bu arazi husumetini Drejan Aşireti’nin ileri gelenlerinin da arabulucu olmaları sonucu uzun uğraşlar sonucu çözmüş ve bu köye yerleşmişler.

Bu köy, Dersim Bölgesinden Kaçarak gelen üç kardeş tarafından 1700 lü yıllarda kurulmuştur. İki tane akarsuyu olan, arka tarafı hayvan otlatmak için uygun dağlarla çevrili, bol miktarda da tarıma uygun arazisi olan bir köydür. Bölgenin ağır kış şartlarından olsa gerek; köyün mimari yapısı alt kat taş duvarlardan, üst kat kerpiçten yapılan, alt kat hayvanlar için üst kat insanların yaşamı için yapılan iki katlı evlerden oluşmuştur.

Şatolar da arazi sahibi olduktan sonra; bu mimariye uygun evler yaparak yerleşik hayata geçmişlerdir.

İlk dönemler hayvancılık yaparak geçinen Şatolar zamanla tarım yapmayı iyi bilen köy halkından bölge iklimine uygun sebze, meyve ve tahıl ürünleri yetiştirmeyi öğrenmişler.

Tarım toplumuna geçmeyle birlikte beslenme şekilleri de değişime uğrar. Hayvan ürünleri ile birlikte sebze- meyve de sofralarında yerini alır. Yaz mevsiminde kendi yetiştirdikleri taze sebze ne meyveleri tüketirken. Kış mevsiminde tüketmek için de sebze ve meyveleri işlemeyi öğrenirler. Bunlar; sebze ve meyve kurutmak, dut pekmezi yapmak,pestil yapmak,salça yapmak,turşu yapmak , yabani meyvelerden toplayarak kurutup kış mevsiminde tüketmek.

Bölgenin etnik ve mezhepsel yapısının farklı olması zamanla yaşamlarını etkileyecektir. Evlenme yaşına gelen gençleri farklı arayışlar içine girecekler, bu sorunu kendi içlerinde akraba evliliği yaparak, uzak olmasına rağmen kendi aşiretinden kız alıp kız vererek,yada çevre köylerde aynı etnik ve mezhepsel benzerliklerle uygun olan ailelerle çözme yoluna gitmişler. Düğün,nişan , başlık parası almak gibi geleneklerini uzun yıllar devam ettirmişlerdir.Drejan Aşiretinin geleneklerine uzun yıllar bağlı kalmışlardır.

Cenazelerini gömerken o dönemin imkanlarından da olsa gerek bulundukları yere gömmüşlerdir. Bu konuda hiçbir dinsel inanç ayrımına gitmemişlerdir. Halen bu davranış biçimini sürdürmektedirler. Bunun nedeni kendilerini belli bir yere ait hissetmedikleri için olabilir.

Bölgeden 1936 yılında demiryolu hattı geçer. Köyün yakınlarında kurulan Ulugüney tren istasyonunda iş bulup çalışmaya başlarlar. Bu hayvancılık,tarım ve demiryolu işçiliği onların yaşam standartlarını yükseltmeye başlar ve yavaş yavaş şehir hayatına geçmelerini sağlar. Önce Malatya Yeşiltepe Tektut civarı ve Yeşil Kaynak mahallesinde arsa alıp ev yaparak toplu şekilde yaşarlar. Şehir hayatı ile birlikte çocuklarını okutmaya başlarlar. Köyde ilkokuldan sonra okul olmadığından, okuyan çocuklar akraba yanında okurlar. İlk kuşakta istenilen düzeyde olmasa da şehre gelen ikinci kuşakta okuyarak hayatını kazanmalar olur. Zamanla farklı şehirlere göçler başlar. Şatolar, aşiretlerinden ayrı bölgede yaşamalarına rağmen her anlamda aşiretsel bağlarını koparmamış düğün,nişan cenaze gibi ritüellerde birlikte hareket etmişlerdir. Ancak hayatın olağan akışı gereği yaşadıkları bölgenin gelenek göreneklerini, beslenme şekillerini,yöresel şivelerini de öğrenmişlerdir. Halen Yeşilkale köyünde yazlık evi olanlar, tarım işi ile uğraşanlar vardır.

Şatolar,yaklaşık yüz yıl önce başladıkları bu göçten şimdiye kadar beş kuşak çoğalarak 150 haneye ulaşmış, dünyanın ve yurdun çeşitli yerlerinde yaşamlarını farklı şekilde yürütmeye devam etmektedirler.