ÖNYARGI

ÖNYARGI
Son günlerde en çok karşılaştığım konuşmalar üzerine bu yazıyı yazma gereği hissettim.
Önyargı kelimesi bir şey veya olguya yeterince farkında olmaksızın edinilmiş fikir, verilmiş yargıya işaret eder. Her zaman olumsuz olduğunu söylemek doğru olmasa da olumsuzluk çağrıştırması en önemli özelliğidir.
Önyargı bir insana veya bir şeye karşı temelli veya temelsiz, olumlu veya olumsuz, fiili tecrübeye dayalı duygudur. Duygudur diyorum; çünkü zayıf temellere dayanır ve sıklıkla akıl dışı tutumlar ihtiva eder. En kötüsü de sabittir ve ne yaparsanız yapın değişmez. Peki, bu önyargılar nasıl oluşuyor?
Bunun için önce insanın düşünme yapısını ele almak gerekir. İnsan kategoriler yardımı ile düşünür. Bu tip düşünme biçimi zihni ekonomik kullanmanın anahtarıdır. İnsan zihni kategorize ettikçe daha fazla veri alabilir. Arşivlenme sistemimiz bunu gerektiriyor. Bir kere oluştuğu zaman kategoriler, peşin hükümlerin temelini oluşturur.
Önyargıların davranışsal ifadesi ayrımcılıktır. Ayrımcılık bir gruba veya grubun üyelerine karşı önyargılardan beslenen olumsuz tutum ve davranışların tümüyle ilgili bir süreçtir. Ayrımcılık kişiler arasında görülebileceği gibi sıklıkla yapısal olarak ta ortaya çıkabilir.
Bu durumda insan ilişkilerini etkiler. İnsan etkileşim içinde olduğu insanları kendisine benzeyen ve benzemeyen kendisi gibi düşünen ve düşünmeyen olarak ayrıştırmaya ve en kötüsü ötekileştirmeye başlar. Peki, bu tutuma sahip olmanın kişiye verdiği zararlar nelerdir?
* En önemlisi ve en korkunç olanı kişinin hayata bakış açısını etkiler.
* Davranış biçimini değiştirir kendisine ve çevresindekine zarar verir.
* Adil olmayan davranış ve tutumlara yol açar.
* Sağlıklı ilişkiler kurulmasını engeller.
* Kişiye doğru muhakeme yaptırmaz.
Tüm bunlar ne kadar karmaşık duygular ne kadar ağır hisler ve ne kadar değersiz durumlar oysa tüm bunlardan arınıp çok daha güzel bir iletişim kurulabilinir nasıl mı?
Her şeyden önce kalıplaşmış düşünceler fark edilmeli, farkındalık oluşturulmalı. Birey ve toplum olarak düşünce yapısını değiştirmek önemlidir. Önyargılarımızı bırakmak için hiçbir zaman geç değildir. Hepimizin yaptığı en büyük yanlış;
Hepimiz önyargıyı kötüleriz; ama hala önyargılıyız. Bu yüzden de birçok insan düşündüğünü sanır, aslında yaptıkları sadece önyargılarını düzenlemektir.
Dün zekiydim, dünyayı değiştirmek istedim; ama bugün akıllıyım, kendimi değiştiriyorum.