Ege Bölgesi’ndeki üreticilerin ardından Çukurova’da da pamuk üretimi ile ilgili sorunlar giderek artıyor. Çiftçiler, topraktan hasada, işlemeden tekstile kadar tüm sürecin ciddi bir çürüme aşamasına geldiğini ifade ediyor. “Pamuk ekmek artık zarara neden oluyor” diyen üreticiler, bu sebeple üretimden çekilmeyi tercih edenlerin sayısının arttığını belirtiyor. Bölgedeki çırçır fabrikalarının neredeyse tamamı satılık durumda, iplik tesisleri de ya kapanıyor ya da başka yerlere taşınıyor.
Üreticiler, maliyet sorununa alıcı bulamamanın da eklendiğini vurguluyor.
Uzun yıllardır pamukta güçlü bir üretici konumunda bulunan Türkiye, her yıl azalan üretim rakamlarıyla karşı karşıya kalırken, pamuk ithalatı da artış gösteriyor. Ziraat Mühendisleri Odası Adana Şube Başkanı Ahencan Tayakısı, “Çukurova’da pamuk üretimi bitme aşamasına geldi” diyerek, 1990 ve 1995 yılları arasında bölgede 2 milyon 850 bin dekar pamuk ekildiğini, ancak bu alanın şu anda 180-190 bin dekar seviyelerine düştüğünü belirtiyor. Tayakısı, hükümetin acil olarak atması gereken adımları ise şöyle sıralıyor:
“Ürün desteklemeleri ve temel destek programlarındaki tutarlar, reel maliyetlere göre güncellenmeli. Ürün destek ödemeleri, ekim-dikim öncesinde belirlenmeli ve takip eden yılın dördüncü veya beşinci ayına kadar bekletilmemelidir.”
MISIR’LA REKABET ZOR
Eski AKP Karataş ilçe başkanı ve çiftçi Menderes Kırık, “Çiftçi seneye pamuk ekmeyecek” diyerek endişelerini dile getiriyor. 2024 yılında zarar etmeye başladıklarını, girdi fiyatlarının yüzde 50 artmasına karşın tarladan satış fiyatının yalnızca yüzde 10 arttığını açıklıyor. Kırık, “Bir kilo pamuk üretmenin maliyeti 30 TL. Çukobirlik 30 TL’den aldığını söylüyor ama nakliye, stopaj bedelleri ve randıman kesintileri nedeniyle fiyat 27 TL’ye düşüyor. Çukobirlik ödemeyi 2 ay sonra yapıyor, bu yüzden çiftçiler, peşin para 24 TL’den serbest piyasadaki tüccara satmak zorunda kalıyor. Dekar başına 3 bin TL zarar ediyoruz.” diye ekliyor.
Çiftçi Uğur Samen, maliyet ile satış arasındaki dengesizliğin yalnızca yüzde 25 zarar ile sınırlı olmadığını vurguluyor ve durumu daha da açıklıyor:
“Toprak sahibi olmayan üreticinin kira bedelini ve satışa kadar geçen sürede TL’nin değer kaybını da hesaba katmalısınız. Amortisman masrafları da göz ardı ediliyor; zira bir traktör en az 2 milyon lira, ekipman masrafları da bunun yanında. Ayrıca en az 8 kez ilaçlama yapmanız gerekiyor, çiftçinin buna gücü yetmediğinde rekolte düşüyor.”
Türkiye’nin giderek daha fazla ithalata yönelmesinin yerli üreticiyi çaresiz bıraktığını da belirten Samen, yerli üretimin sürdürülebilirliği için üretim planlamasının önemine dikkat çekiyor. Rekabet gücünün korunması için destek gerektiğini vurgulayan Samen, mevcut koşullarda Mısır’daki pamukla rekabet etmenin imkânsız olduğunu ifade ediyor. Ayrıca, “Son tarım sayımına göre çiftçi yaş ortalaması 59. Gençler tarımda tutunacak dal göremiyor. Üretenler ise şehirde barınamayacaklarını düşündükleri için bu duruma devam ediyor. En azından işçiliğim bana kalıyor.” şeklinde ekliyor.
