Türkiye Gelir Eşitsizliğinde Avrupa Birincisi: Her 10 Kişiden 2’si Yoksul, 6’sı Borçlu
DİSK/Genel-İş Araştırma Dairesi’nin yeni raporu ekonomik krizin derinliğini ortaya koydu
DİSK/Genel-İş Araştırma Dairesi (EMAR), “Türkiye’de Gelir Eşitsizliği ve Yoksulluk Raporu”nu yayımladı. Rapor, Türkiye’nin Avrupa’da gelir adaletsizliğinin en yüksek olduğu ülke konumuna geldiğini gözler önüne seriyor.
“Ekonomi büyüyor” denilen yıllarda bile, emekçilerin cebindeki para azaldı; yoksulluk ve borçluluk rekor düzeylere ulaştı. Rapora göre Türkiye’de her 10 kişiden 2’si yoksul, 6’sı borçlu.
Asgari Ücret Açlık Sınırının Altında
Genel-İş’in verilerine göre, 22 bin 104 TL olan asgari ücret, 26 bin 149 TL’lik açlık sınırının bile altında. Yoksulluk sınırı ise 90 bin 450 TL olarak belirlendi.
Buna rağmen milyonlarca emekçi, açlık sınırının altında bir ücretle yaşam mücadelesi veriyor.
Raporda, “Ekonominin büyüdüğü iddia edilirken emekçi sınıfların gelirleri azalmış, yoksulluk ve borçluluk artmıştır” ifadeleriyle ekonomik politikalara sert bir eleştiri yöneltildi.
Çalışanlar da Yoksul: ‘Bir İşte Çalışıyor Olmak Artık Yetmiyor’
2024 verilerine göre Türkiye’de çalışan nüfusun %10,7’si yoksul.
Yani, çalıştığı halde temel ihtiyaçlarını karşılayamayan milyonlarca kişi var. Düşük ücretler, ağır vergiler ve artan enflasyon, çalışan yoksulluğunu her geçen gün büyütüyor.
Çocukların Yarısı Sosyal Dışlanma Riski Altında
Raporun en çarpıcı bölümlerinden biri çocuk yoksulluğu. TÜİK verilerine göre, Türkiye’de her 10 çocuktan 4’ü yoksulluk ya da sosyal dışlanma riskiyle karşı karşıya.
Bu tablo, sadece bugünün değil, geleceğin de yoksulluk sarmalına sürüklendiğini gösteriyor.
Harcamalar İki Katına Çıktı, Gelir Azaldı
2023’te hanehalkı aylık ortalama harcaması 24 bin 383 TL iken, 2024’te bu tutar 45 bin 344 TL’ye yükseldi.
En büyük harcama kalemleri ise konut, ulaşım ve gıda. Gıda harcamaları bir yılda %60’tan fazla arttı. Eğitim ve kültür harcamalarında da artış gözlense de, bu artış halkın refahını değil, temel ihtiyaçlara ulaşmanın maliyetini gösteriyor.
Gelir Uçurumu Büyüyor: Zengin 9 Kat Fazla Kazanıyor
Eurostat verilerine göre Türkiye’de en zengin yüzde 20’lik kesim, en yoksul yüzde 20’nin yaklaşık 9 katı gelir elde ediyor.
Avrupa ortalaması 4,6 iken Türkiye’nin S80/S20 oranı 9,06.
Yani, Türkiye gelir adaletsizliğinde yalnız Avrupa birincisi değil, Avrupa ortalamasının iki katı kadar kötü bir tabloya sahip.
Kişi Başına Gelir Avrupa’nın Yarısından Az
Türkiye’de kişi başına düşen milli gelir 15 bin 463 dolar. Avrupa ortalaması ise 36 bin 590 dolar.
Bu fark, Türkiye’yi Avrupa ülkeleri arasında en düşük gelirli ülkelerden biri haline getiriyor.
Borç Sarmalı Derinleşiyor
TÜİK verilerine göre halkın %60,9’u borçlu.
Yani her 10 kişiden 6’sı, gelirinin bir kısmını borç ödemeye ayırmak zorunda.
Üstelik borçlarını “ödemekte çok zorlanan”ların oranı %12,5’e çıkmış durumda.
Emekçinin Payı Hâlâ Düşük: Sermaye Kazanıyor, Emek Kaybediyor
Milli gelirden emeğin aldığı pay %37’ye yükselmiş olsa da, sermayenin payı hâlâ %42 seviyesinde.
Raporda, “İşgücü ödemeleri artmış gibi görünse de, yaratılan değerin büyük bölümü hâlâ sermaye sahiplerinin kasasına gidiyor” denildi.
DİSK/Genel-İş’in Talepleri: Gelirde ve Vergide Adalet
Raporda, yoksulluğa ve gelir adaletsizliğine karşı somut talepler sıralandı:
- Krizin faturasını halka değil, sermayeye yükleyen politikalar uygulanmalı.
- Gelir dağılımındaki adaletsizlik son bulmalı.
- Eğitim, sağlık ve barınma gibi temel haklar parasız ve nitelikli hale getirilmeli.
- Vergide adalet sağlanmalı; çok kazanan çok, az kazanan az vergi ödemeli.
- Herkes için temel gelir güvencesi oluşturulmalı.
- Asgari ücret, dört kişilik ailenin geçim masraflarına göre belirlenmeli.
- Kadınlar ve çocuklar için kapsamlı sosyal koruma programları hayata geçirilmeli.
Büyüyen Ekonomi, Küçülen Hayatlar
Türkiye’nin büyüme rakamları kâğıt üzerinde yükselirken, mutfakta kaynayan tencere küçülüyor.
Rakamlar açık: Emekçiler daha az kazanıyor, çocuklar daha çok yoksullaşıyor, halk borçla ayakta durmaya çalışıyor.
DİSK/Genel-İş’in raporu, ekonomik büyüme masalının ardındaki çıplak gerçeği bir kez daha gösteriyor:
Gelir adaletsizliği büyüyor, ülke Avrupa’nın “en eşitsiz” ekonomisine dönüşüyor.
