Gübreye Bir Darbe Daha: Fosfat Kartelleri Kazanıyor, Çiftçi Eziliyor!
DAP 33.900 TL’ye, NP+ZN 21.400 TL’ye çıktı: Sorumlu kim?
Türkiye’de tarım, sadece doğayla değil, artık devlet eliyle büyüyen fiyat canavarlarıyla da savaş veriyor. ETİ MADEN’in 2025 Temmuz sonu itibariyle DAP gübresine yaptığı son zamla birlikte ton fiyatı 33.900 TL’ye, NP+Zn gübresinin fiyatı ise 21.400 TL’ye ulaştı. Bu fiyatlar artık sadece gübre değil, çiftçinin sırtına yüklenen ekonomik bir işkenceye dönüşmüş durumda. Peki, bu fiyatların ardındaki gerçekler nedir? Ve en önemlisi, bu zammın siyasi sorumluları nerede?
Çin kısıtlıyor, Fas kazanıyor, biz bedel ödüyoruz!
Fosfat, dünyanın birçok ülkesinde stratejik hammadde olarak görülüyor. Çin’in ihracat kısıtlamaları, Hindistan gibi dev pazarlarda DAP fiyatlarını 525 dolardan 810 dolara fırlattı. Oysa Türkiye’nin elinde Mardin-Mazıdağı gibi yerli fosfat yatakları varken, üretim yetersizliği nedeniyle Fas, Tunus ve Cezayir’e adeta bağımlı hale gelmiş durumdayız.
Soru şu: Yerli kaynaklar neden yıllardır atıl bırakıldı? Yerli üretimi artıracak yatırımlar neden yapılmadı? Madenleri işleyen kamu kurumları neden fiyat oyunlarına ortak oluyor?
ETİ MADEN sadece maden mi satıyor, yoksa çiftçinin umutlarını mı?
ETİ MADEN’in devlet kurumu olduğunu unutmayalım. Yani bu zam, sadece piyasa şartlarının değil, doğrudan kamu otoritesinin kararıyla yapılmış bir zamma işaret ediyor. 31.700 TL olan DAP fiyatının bir haftada 33.900 TL’ye çıkarılması, “serbest piyasa” bahanesiyle devletin elini bu soygunun içinde görmemiz anlamına geliyor.
Devletin gübrede kâr hedefi mi olur? Olmaz! Ama oldu.
Devletin görevi kâr etmek değil, çiftçiyi yaşatmak, tarlayı sürdürmektir.
Girdi maliyeti artıyor, destek nerede?
Tarım Bakanlığı ise izliyor. Ziraat odaları sessiz, Tarım Kredi Kooperatifleri ise alımda yavaş, dağıtımda karmaşık, fiyatlandırmada belirsiz. Yıllardır her sezon aynı senaryo: Gübreye zam, yeme zam, elektriğe zam… Sonra da çıkan ağız: “Üretici destekleniyor.” Nasıl destekleniyor? 30.000 TL’ye alınan gübreye destek diye 500 TL verilerek mi?
“Destek” değil, alay ediyorsunuz!
Bir başka gerçek daha var: Bu zamlara göz yumanlar, ileride gıda enflasyonu patladığında yine çiftçiyi suçlayacaklar. Tüketici markete gittiğinde pahalı domatesi üreticiye fatura edecek. Oysa suç, gübreden mazota kadar her kalemde kontrolü yitirmiş, tarımı bir ithalat politikasıyla yöneten zihniyettedir.
Fosfat politikası değil, bağımlılık politikası
Her kriz döneminde yerli üretimden söz edenler, yerli fosfatın değerlendirilmesi için neden adım atmadı? Mazıdağı tesisleri neden maksimum kapasiteye çıkarılmadı? Fosfat yatakları neden kamunun değil, ithalat lobilerinin kazanç kapısı haline getirildi?
Çiftçi artık sadece doğayla değil, bürokrasiyle, kâr odaklı kamu kurumlarıyla, suskun sendikalarla, üç maymunu oynayan siyasilerle uğraşıyor. Tarım alanlarını boşaltan gençler sadece iklim krizinden değil, bu sistem krizinden kaçıyor.
Son söz: Bu bir zam değil, itiraftır!
Bu gübre zammı, yanlış tarım politikalarının, plansız üretimin, dışa bağımlı ekonominin itirafıdır. Ama bu itirafı çiftçiye fatura ediyorsunuz. Bu suçu tarladaki emekçiye yıkamazsınız. Asıl sorumlular, makamlarında oturup “kuraklık” ve “iklim” bahanesine sığınanlardır.
Artık sormanın zamanı:
Siz kimin tarafındasınız? Çiftçinin mi, kartellerin mi?
