Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, kasım ayında marketlerdeki 42 üründen 18’inin fiyatının arttığını, 24’ünün ise düştüğünü açıkladı. Bayraktar, özellikle pırasanın market fiyatının yüzde 149,5 oranında bir artış gösterdiğini vurguladı.
Bayraktar, kasım ayındaki üretici ve market fiyatları ile girdi maliyetlerindeki değişimlere dair bilgi verdi. Düşük kalibreli, standart dışı veya kampanya amaçlı ürünlerin bazı marketlerde daha uygun fiyatlarla satılmasının yaygın olduğunu belirten Bayraktar, TZOB’un paylaştığı verilerin farklı bölgelerdeki satış kanallarından alınan fiyatların ortalamasına dayandığını ve bu durumun sahadaki gerçek durumu yansıttığını ifade etti.
MANDALİNA VE DİĞER ÜRÜNLERDE ÜRETİCİ-MARKET FARKI YÜKSEK
Bayraktar, kasımda üretici ve market arasındaki fiyat farkının en yüksek oranı mandalinada, yüzde 392,86 olarak kaydedildiğini belirtti. Portakalda bu fark yüzde 206,87, ıspanakta yüzde 203,80, maydanozda yüzde 191,39 ve havuçta ise yüzde 189,17 olarak gözlemlendi. Mandalinanın 4,9 kat, portakalın 3,1 kat, ıspanağın 3 kat, maydanoz, havuç ve kuru incirin ise 2,9 kat daha yüksek fiyatla satıldığını ifade eden Bayraktar, “Üreticide 6 lira 20 kuruş olan mandalina markette 30 lira 56 kuruşa, 16 lira 80 kuruş olan portakal 51 lira 55 kuruşa, 17 lira 53 kuruş olan ıspanak 53 lira 27 kuruşa, 5 lira 9 kuruş olan maydanoz 14 lira 82 kuruşa, 11 lira olan havuç 31 lira 81 kuruşa satıldı. Kasımda markette fiyatı en fazla artan ürün pırasayken, üreticide en fazla fiyat artışı patateste gözlemlendi. Markette fiyatı en fazla düşen ürün marul, üreticide ise portakal oldu.” dedi.
PAZARDA PİRASA VE DİĞER ÜRÜNLERİN FİYAT ARTIŞI
Pırasanın marketteki fiyatının yüzde 149,5 oranında arttığını belirten Bayraktar, pırasayı yüzde 118,3 ile ıspanak, yüzde 71,7 ile fındık ve yüzde 58,5 ile Antep fıstığının takip ettiğini bildirdi. Bunun yanında, markette marul fiyatı yüzde 55 düşerken, bu düşüşü yüzde 46,6 ile portakal ve yüzde 43,3 ile kuru soğan izledi.
ÜRETİCİDE FİYAT DEĞİŞİMLERİ
Bayraktar, kasım ayında üreticide 34 ürünün 10’unda fiyat artışı, 18’inde fiyat düşüşü ve 6 ürünün fiyatında değişim olmadığını kaydetti. Üreticide en belirgin fiyat düşüşü yüzde 43,1 ile portakalda yaşanırken, bunu yüzde 38 ile mandalina, yüzde 36,5 ile karnabahar ve yüzde 30,8 ile kabak izledi. En yüksek fiyat artışı ise yüzde 34,9 ile patateste gerçekleşti; patatesi yüzde 34,6 ile salatalık, yüzde 17,2 ile pırasa ve yüzde 15,8 ile kuru incir takip etti.
MANDALİNA FİYATLARINI ETKİLEYEN ETKENLER
Bayraktar, mandalinadaki fiyat değişimlerine dair değerlendirmelerde bulunarak, “Kasımda Adana’da tarım işçilerini organize eden elçi gruplarının ücret artışı talebiyle 10 gün greve gitmesi, erkenci mandalina hasadını olumsuz etkiledi. Hasadın gecikmesi, erkenci çeşit mandalinaların dalında kalarak raf ömrünü kaybetmesine yol açtı. Ayrıca, Rusya’nın Türkiye yerine alternatif ülkelere yönelmesi, ihracatta daralmaya ve iç piyasada ürün fazlasına neden oldu. Geçen yıl mandalinada yok yılı yaşanırken, bu yıl var yılı olması ve diğer gelişmeler rekoltenin artmasına, arz fazlasına ve fiyatların hızlı düşmesine neden oldu. Şu anda bölgede erkenci mandalina fiyatları 1-2 lira seviyelerine geriledi.” şeklinde konuştu.
AYLIK VE YILLIK GİRDİ FİYATLARI
Diğer ürünlerdeki fiyat değişimlerine de değinen Bayraktar, mandalinadaki sert fiyat düşüşünün portakal fiyatlarını da olumsuz etkilediğini belirtti. Karnabahar ve kabakta arz fazlalığı ve talep düşüşü fiyatların gerilemesine yol açarken, soğan ve patatesin depoya alınması nedeniyle fiyatların arttığını söyledi. Salatalık ve pırasada arz düşmesi fiyatları yükseltirken, kuru incirde talebin azalması fiyatların düşük kalmasına sebep oldu. Kasım ayında talepteki artışla birlikte kuru incir fiyatı yükseldi.
Bayraktar, kasım ayında amonyum nitrat gübresinin fiyatının yüzde 5,6, amonyum sülfat gübresinin yüzde 4,2, süt yemi yüzde 1, besi yemi yüzde 0,7 ve tarım ilaçlarının fiyatlarının yüzde 13,6 arttığını duyurdu. Elektrik fiyatlarının yıllık bazda yüzde 12,8 artış gösterdiğini, mazot fiyatlarının ise aylık yüzde 2,9, yıllık yüzde 29,9 oranında yükseldiğini ifade etti.
