Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), merakla beklenen mayıs ayı enflasyon verilerini açıkladı. Mart ayında enflasyon oranının yüzde 1,53 olarak gerçekleştiği belirtildi. Yıllık enflasyon ise yüzde 35,41 seviyesine ulaştı. Bu verilerle birlikte Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) uyguladığı yüzde 46 politika faizi ile TÜİK’in duyurduğu yıllık enflasyon arasındaki fark (reel faiz) yüzde 10,59’a yükseldi. Türkiye, bu oranla dünya genelinde reel faiz oranları sıralamasında en üst sıraya yerleşti. Ancak, ekonomi uzmanları TÜİK’in verilerinin güvenilirliği konusunda endişelerini dile getiriyor.
Mayıs ayı enflasyon verileri ile birlikte, yılın ilk dört ayında enflasyon oranları sırasıyla ocakta yüzde 5,03, şubatta yüzde 2,27, martta yüzde 2,46 ve nisanda yüzde 3 olarak kaydedildi. TCMB’nin uyguladığı politika faizi ile TÜİK’in açıkladığı enflasyon verileri arasındaki fark, reel faizi yüzde 10,59’a çıkardı.
POLİTİKA FAİZİ 2002 SEVİYESİNDE
TCMB, politika faizini yüzde 42,5’ten 350 baz puan artırarak yüzde 46’ya çıkardı. Ayrıca, gecelik borç verme faizi de yüzde 46’dan yüzde 49’a yükseltildi. Politika faizinin, AKP’nin iktidara geldiği 2002 Kasım ayındaki seviyeye ulaşması dikkat çekti.
TÜRKİYE DÜNYADA REEL FAİZDE BİRİNCİ SIRADA
Türkiye, dünya genelinde en yüksek pozitif reel faiz oranını sunuyor. Diğer büyük ekonomilerdeki durum ise şu şekilde:
Endonezya:
Politika faizi: Yüzde 6,00
Enflasyon oranı: Yüzde 1,60
Reel faiz: Yüzde 4,40
Güney Afrika:
Politika faizi: Yüzde 7,25
Enflasyon oranı: Yüzde 3,20
Reel faiz: Yüzde 4,05
Çin:
Politika faizi: Yüzde 3,65
Enflasyon oranı: Yüzde 0,00
Reel faiz: Yüzde 3,65
İsveç:
Politika faizi: Yüzde 3,50
Enflasyon oranı: Yüzde 0,30
Reel faiz: Yüzde 3,20
Hindistan:
Politika faizi: Yüzde 6,50
Enflasyon oranı: Yüzde 3,34
Reel faiz: Yüzde 3,16
İsviçre:
Politika faizi: Yüzde 1,75
Enflasyon oranı: Yüzde -0,10
Reel faiz: Yüzde 1,85
İtalya:
Politika faizi: Yüzde 2,00
Enflasyon oranı: Yüzde 1,70
Reel faiz: Yüzde 0,30
Euro Bölgesi:
Politika faizi: Yüzde 2,00
Enflasyon oranı: Yüzde 1,90
Reel faiz: Yüzde 0,10
Almanya:
Politika faizi: Yüzde 2,00
Enflasyon oranı: Yüzde 2,10
Reel faiz: Yüzde -0,10
ENAG VE TÜİK VERİLERİ ARASINDA BÜYÜK FARK
Bağımsız enflasyon ölçüm grubu ENAG, mayıs ayında tüketici fiyatlarının artmaya devam ettiğini bildirdi. ENAG’ın hesaplamalarına göre, aylık enflasyon yüzde 3,66 olurken, yıllık artış oranı yüzde 71,23 olarak kaydedildi. Bu durumda, ENAG ile TÜİK verileri arasında yüzde 35,82’lik bir fark ortaya çıktı.
ERDOĞAN’DAN FAİZSİZ EKONOMİ VURGUSU
AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, geçtiğimiz hafta 2. İstanbul Dünya İslam Ekonomisi Zirvesi’nde yaptığı konuşmada faizsiz ekonomi vurgusu yaptı. “Faize dayalı ekonomik sistemle kararlılıkla mücadele etmiş bir kardeşinizim. Şahsen faizsiz ekonomi özlemimi bundan sonra da gür bir seda ile dillendirmeye devam edeceğim” ifadelerini kullandı. Bu açıklama, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ile Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan’ın sürekli tekrarladığı ‘sıkı para politikası’ ile çelişkili olarak değerlendirildi.
İMAMOĞLU TUTUKLANMASI EKONOMİYİ SARSTI
İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı ve CHP’nin cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması, ekonomiyi olumsuz etkiledi. BIST 100 Endeksi, 19 Mart’ta yüzde 9,79’luk düşüşle günü tamamladı. Dolar 41,64 TL, Euro ise 45,31 TL’ye kadar yükseldi. 20 Mart’ta Merkez Bankası, takvim dışı bir toplantı yaparak gecelik borç verme faizini yüzde 46’ya çıkardı.
Yükselen döviz kurlarını dengelemek amacıyla Merkez Bankası, rezervlerden satış yaptı ve toplamda 52 milyar doları aşan rezerv satışı gerçekleştirdi. 17 Nisan’da ise politika faizi yüzde 46’ya, gecelik borç verme faizi yüzde 49’a çıkarıldı. Faiz indirim sürecinin sona ermesiyle birçok şirket, rekabette geri kaldıklarını ifade etti; işten çıkarmalar ve küçülme gündeme geldi.
YABANCI YATIRIMCI ÇIKIŞLARI SÜRÜYOR
Bakan Şimşek’in “Türkiye’nin dış finansman başarısı”na rağmen yabancı yatırımcıların çıkışları devam ediyor. Şimşek’in “yatırımcı güveninin sürdüğü” yönündeki ifadeleri, uluslararası kuruluşların tespitleri ile çelişiyor. Yurtdışından gayrimenkul alımları artarken, yabancı yatırımcı Türkiye’den parasını çekmeye devam ediyor. Reuters, ekonomi programının ‘kısa devre’ yaptığını ifade etti. Yabancıların hisse senedi stoku, 2 Mayıs haftasında 27 milyar 809,2 milyon dolardan 9 Mayıs haftasında 28 milyar 375,8 milyon dolara yükseldi. DİBS stokları 9 milyar 124 milyon dolardan 10 milyar 109,6 milyon dolara çıkarken, ÖST stokları 338,6 milyon dolardan 329,8 milyon dolara geriledi.
KARAHAN DÖNEMİNDE FAİZ SEYRİ
Aralık 2024 tarihinden itibaren 6 Mart tarihine kadar süren faiz düşüşü, gelişmeler üzerine 17 Nisan’da sona erdi ve Merkez Bankası faiz oranlarını artırdı.
3 Şubat 2024 tarihinde göreve başlayan TCMB Başkanı Fatih Karahan’ın yönetiminde, politika faizi yüzde 45 seviyesindeyken, bu sürecin sonunda 1 puan artış gösterdi.
REEL FAİZ NEDİR?
Reel faiz, enflasyon etkisinden arındırılarak hesaplanan gerçek getiriyi ifade eden bir ekonomik göstergedir. Nominal faiz oranından enflasyon oranının çıkarılmasıyla elde edilir. Pozitif reel faiz, tasarrufların alım gücünü koruduğunu gösterirken, negatif reel faiz bu gücün eridiğini belirtir. Reel faiz, ekonomik istikrar için kritik bir parametre olup, uzun vadeli büyüme stratejilerinin belirlenmesinde önemli bir referans noktasıdır. Finansal piyasalardaki hareketleri anlam
