ABD’nin Yeni İthalat Vergileri Piyasayı Zorluyor
ABD Başkanı Donald Trump’ın 31 Temmuz 2025’te imzaladığı kararnameyle, başta fosfatlı gübreler olmak üzere tarım sektöründe kritik öneme sahip birçok ürünün ithalatında gümrük tarifeleri artırıldı. 7 Ağustos’ta yürürlüğe giren düzenleme, dış ticaret açığını kapatmak ve stratejik bağımlılıkları azaltmak amacıyla uygulanmaya başladı. Ancak ilk etkiler, küresel gübre tedarik zincirlerinde ve fiyatlarda şimdiden hissedilmeye başladı.
Hangi Ürünler ve Ülkeler Etkilendi?
Yeni tarifeler, özellikle amonyum fosfat (DAP/MAP) ve triple süperfosfat gibi fosfatlı gübrelerde öne çıkıyor. Fas, Suudi Arabistan, Mısır, Ürdün, İsrail, Tunus gibi ülkeler ABD’nin en büyük tedarikçileri arasında yer alıyor ve bu ülkelere uygulanan tarifeler %10 ile %25 arasında değişiyor. Azotlu gübreler ve bazı potas ürünleri ise ABD–Meksika–Kanada Anlaşması kapsamında tarifelerden muaf tutuldu.
Piyasalarda İlk Tepki
Kararın açıklanmasının ardından ABD’ye fosfat ve potas sevkiyatlarında yaklaşık %20 düşüş yaşandı. Piyasalarda, tedarik daralması nedeniyle fiyatlarda artış beklentisi güçlendi. Mevcut stoklar kısa vadede çiftçilere nefes aldırsa da, sonbahar gübreleme sezonu yaklaşırken maliyetlerin yükselmesi kaçınılmaz görünüyor.
Şirketler Ne Diyor?
ABD’li gübre devi Mosaic, sevkiyatların azalmasından olumsuz etkilendiğini ve finansal sonuçlarında düşüş beklediğini açıkladı. Kanada merkezli Nutrien ise tarife kararının belirsizlik yarattığını ancak sezon talebinin güçlü kalacağı öngörüsünde bulundu. CF Industries gibi diğer büyük üreticiler de maliyet baskısının artacağına dikkat çekiyor.
Çiftçilerin Endişesi
Gübre, özellikle mısır üretiminde toplam maliyetin beşte birini oluşturuyor. Fiyatlardaki artış, çiftçilerin kâr marjlarını daraltırken ekim planlarında değişikliklere yol açabilir. Bazı üreticiler, alternatif gübre kaynakları veya daha az gübre kullanımı gibi maliyet azaltıcı yöntemlere yöneliyor.
Küresel Dengeler Değişiyor
ABD pazarında talep daralması, tedarikçilerin ürünlerini Asya, Avrupa ve Latin Amerika gibi farklı pazarlara yönlendirmesine yol açıyor. Bu durum, bazı bölgelerde arz fazlası yaratırken ABD iç pazarında arz sıkışıklığını artırabilir.
Uzun Vadeli Etkiler
Kısa vadede fiyat artışları ve tedarik daralması gündemde. Orta vadede tedarik zincirlerinde yeniden yapılanma bekleniyor. Uzun vadede ise ABD’nin iç üretim kapasitesini artırma ve stratejik stok yönetimi politikalarının öne çıkması olası.
İthalat tarifeleri, sadece ticaret dengelerini değil, gıda güvenliğini de etkileyen kritik bir karar olarak değerlendiriliyor. Önümüzdeki aylarda piyasa hareketleri, yeni ticaret anlaşmaları ve olası karşı yaptırımlar sürecin seyrini belirleyecek.
