Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, perşembe günü ABD Başkanı Donald Trump ile Beyaz Saray’da bir araya gelecek. Bu önemli görüşme öncesinde, Türkiye 2018 yılında mütekabiliyet ilkesi gereği uygulamaya koyduğu ilave gümrük vergilerini kaldırdı ve ABD’den beklentilerini artırmış durumda.
CAATSA GÖLGESİ
Trump, yeni dönemi boyunca birçok ülkeye ilave gümrük vergileri uygulamış olsa da, Türkiye’nin bu vergilerden düşük seviyede etkilenmesi dikkat çekiyor. Ancak Türkiye-ABD ilişkilerinde CAATSA yaptırımları önemli bir sorun olarak öne çıkıyor. CAATSA, ABD’nin Hasımlarıyla Yaptırımlar Yoluyla Mücadele Yasası’nın kısaltması olup, Türkiye’nin 2019 yılında Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi almasının ardından gündeme gelmişti. Trump döneminin sonunda, 2020 yılında bu yaptırımlar açıklanmış ve Joe Biden yönetimiyle birlikte 2021’de uygulanmaya başlanmıştı. Türkiye, S-400 nedeniyle F-35 savaş uçağı programından çıkarıldı ve modernize edilmiş F-16’lara yöneldi.
FARKLI YAKLAŞIMLAR
ABD medyasında, Trump’ın Türkiye’ye CAATSA yaptırımlarını kaldırmaya sıcak baktığı ve F-35 satışına onay verme isteği sıkça gündeme geliyor. Haziran ayında ABD’nin Ankara Büyükelçisi Tom Barrack, “Başkan Trump ve Cumhurbaşkanı Erdoğan, Bakan Rubio ile Dışişleri Bakanı Fidan’a, ‘Bunu bitirin, bir yolunu bulun’ diyecek. Kongre mantıklı bir sonucu destekleyecek. Yıl sonuna kadar bir çözüme kavuşabileceğimize inanıyorum” şeklinde açıklamalarda bulunmuştu. Ağustos ayında ise Temsilciler Meclisi’nden 40 kişilik bir grup, Türkiye’nin S-400’lere sahip olduğunu hatırlatarak CAATSA yaptırımlarının kaldırılmaması ve F-35’lerin verilmemesi gerektiğini vurguladı. ABD Dışişleri Bakanlığı ise bu talebe olumsuz yanıt vererek, tutumda bir değişiklik olmadığını duyurdu. Aynı dönemde Türkiye’nin S-400’leri üçüncü ülkelere satma ya da Rusya’ya geri verme ihtimali de tartışıldı. Ancak geçen hafta Milli Savunma Bakanlığı kaynaklarından gelen açıklamada, “S-400 Hava Savunma Sistemleri envanterimizdedir. S-400 konusundaki duruşumuzda bir değişiklik bulunmamaktadır” ifadesi kullanıldı.
F-35 VE F-16 ANLAŞMALARI
Trump, Erdoğan ile yapacağı görüşmeye dair yaptığı açıklamada, “Cumhurbaşkanı ile Boeing uçaklarının büyük ölçekli satın alımı, önemli bir F-16 anlaşması ve olumlu sonuçlar beklediğimiz F-35 görüşmeleri üzerinde çalışıyoruz. Erdoğan ile her zaman çok iyi ilişkilerimiz oldu” ifadelerini kullandı. Burada F-16 konusunun anlaşma düzeyinde ele alınması, F-35’in ise ‘görüşme’ aşamasında kalması dikkat çekici. Trump’ın CAATSA yaptırımlarını tek başına kaldırma yetkisi bulunmamakta; bu süreçte Kongre’nin onayı ve işbirliği şart. Uzmanlar, Türkiye’nin S-400’lere sahip olduğu sürece F-35 ve CAATSA konularında ilerleme sağlanamayacağı görüşünde. Ancak perşembe günü bu konulardaki gelişmeler merakla bekleniyor.
