Kısa Dalga’nın bu hafta başı yayınladığı rapora göre Türkiye ekonomisi, hem iç siyasi gelişmeler hem de küresel ekonomik trendlerle şekillenen çalkantılı bir haftayı geride bıraktı. Ülke içindeki operasyonlar ve siyasi gerginlikler piyasaları olumsuz etkilerken, yurt dışı gelişmeler ve bazı makroekonomik veriler kısmi toparlanma sinyalleri verdi.
Genel Durum: Siyasi Belirsizlik ve Yatırımlarda Düşüş
Türkiye piyasaları, haftaya üç il ve bir ilçe belediye başkanı da dahil olmak üzere 100’e yakın kişinin gözaltına alınması ve CHP lideri Özel’e soruşturma açılması haberleriyle başladı. Bu gelişmeler, Türk Lirası varlıklarda kayıplara yol açtı. ABD doları yeniden 40 TL seviyesini test ederken, TCMB’nin döviz satışlarıyla kur bir miktar gevşese de 40 TL’nin üzerinde tutundu. Gösterge tahvil faizleri tüm vadelerde yüzde 1’in üzerinde yükseldi ve 5 yıllık iflas risk primi (CDS) 12 baz puan artarak 292’ye çıktı. BIST 100 Endeksi günü yüzde 1,64 düşüşle kapattı.
Ekonomistlerin ve piyasa uzmanlarının ortak görüşü, siyasi gerginliğin ekonomiyi olumsuz etkileyeceği yönünde. Özellikle yatırımlar konusundaki endişeler derinleşiyor. Mart ayı yatırım teşvik verileri, yatırımlarda sert bir düşüş yaşandığını gösteriyor. 2024 Mart ayında belgeye bağlanan yatırım tutarı sadece 46 milyar lira olurken, bir önceki yılın Mart ayına göre yüzde 63’lük bir düşüş kaydedildi. Bu durum, Türkiye’nin önündeki belirsizlikleri ve yatırımcıların bekleme moduna geçtiğini ortaya koyuyor.
Geçtiğimiz hafta PKK’nın silah bırakması beklentisi piyasaları kısa süreliğine desteklese de, silah yakma töreninin ardından borsada satışlar geldi ve tahvil faizleri yükseldi. Ankara Büyükşehir Belediyesi’ne (ABB) yönelik olası bir operasyon ihtimali ise piyasalarda yeni bir gerilim yaratma potansiyeli taşıyor.
Piyasalar: Dalgalı Seyir ve Farklı Beklentiler
Borsa
BIST 100 endeksi, haftayı önceki kapanışının yüzde 0,80 üzerinde, 10.358,46 puandan tamamladı. Önümüzdeki hafta siyasi gerginliği artırıcı yeni gelişmeler olmazsa, silah bırakma töreni ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın destek konuşmasının etkisiyle borsanın yukarı yönlü hareket etmesi bekleniyor. Faiz indirimi beklentisi de borsayı destekleyebilir. Ancak ABB’ye yönelik bir operasyon gerçekleşirse durum tamamen terse dönebilir.
Altın
Kapalıçarşı’da 24 ayar külçe altının gram satış fiyatı yüzde 1,47 artışla 4 bin 330 liraya yükseldi. Ons altın, Trump’ın yüksek gümrük vergileri açıklamalarının etkisiyle 3.350 doların üzerinde tutunmaya devam ediyor. Düşüşlerde alım gelmesi, altının yükseleceği beklentisini yansıtıyor.
Döviz
Geçen hafta ABD doları yüzde 0,86 artışla 40,1770 liraya, Euro yüzde 0,14 artışla 47,0590 liraya yükseldi. Yılın ilk 6 ayında Euro yüzde 28,1 değer kazanırken, dolar yüzde 13,81 arttı. Geçen hafta yabancı girişi ve yerlilerin döviz mevduatında çıkış olması, kurda sakin bir seyir düşündürüyor. Ancak ABB’ye olası bir operasyon dövizde de durumu tersine çevirebilir.
Faiz
Kamu bankaları, hatırlı müşterilere yüzde 48’e kadar faiz verirken, sektör genelinde mevduata yüzde 45-48 arasında faiz uygulanıyor. TCMB’nin önümüzdeki toplantısında 300 baz puan indirim yapması bekleniyor. Bu durum, tüm faizli TL varlıkları düşüş yönünde etkileyerek yüzde 48 seviyelerini yüzde 45’e çekebilir. Kredi faizlerinde ise belirgin bir gevşeme olmaması şikayet konusu.
Yatırım Fonları
Yatırım fonları bu hafta yüzde 0,76 değer kazanırken, emeklilik fonları da yüzde 0,77 değer kazandı. Yatırım fonları arasında en çok kazandıranlar yüzde 1,36 ile “borsa yatırım” fonları oldu.
Piyasa Haberleri: Öne Çıkan Gelişmeler
Haziran ayında en yüksek reel getiriyi devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) sağladı. TL varlıklarda stopaj oranları artırıldı. Bitcoin, Çin’in kripto yasağını kaldıracağına ilişkin haberler ve artan risk iştahıyla 117 bin doları aşarak rekor kırdı. Türkiye’de yastık altında tahmini 500 milyar dolarlık altın olduğu belirtiliyor. Milyonerler döviz fonlarına yönelirken, genel yatırımcılar tahvil ve para piyasası fonlarına ilgi gösterdi. Altın ithalatında yapılan düzenleme kafa karışıklığına yol açtı. BDDK, kredi kartı ve ihtiyaç kredisi borçları için 48 aya kadar yapılandırma imkanı getirdi.
Neler Oldu? Önemli Veriler ve Kararlar
Yabancı yatırımcılar geçen hafta TL tahvillere ve hisse senetlerine güçlü giriş yaptı. Döviz tevdiat hesaplarında (DTH) 4,1 milyar dolarlık bir azalma yaşanırken, TCMB rezervleri 164,4 milyar dolara çıktı. Mayıs ayında cari açık 684 milyon dolar olarak gerçekleşti. Sanayi üretimi mayıs ayında aylık bazda yüzde 3,1, yıllık bazda yüzde 4,9 arttı. Hazine, gelecek üç ayda 1,1 trilyon TL borç ödeyecek. 200 TL’lik banknotların toplam değer payı yüzde 80’i aşarak, küçük kupürlerin tedavülden kalkmasına neden oldu. Parite, ihracata 1,25 milyar dolar katkı sağladı. TOBB’un “nefes kredisi” ilk günden tükendi. Emek gelirlerinde 6 aylık erime 218,3 milyar TL’ye ulaştı. Türkiye, Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu’nun Küresel Haklar Endeksi’nde işçiler için en kötü 10 ülke arasında yer aldı. Turizm çalışanları için 10 gün çalışıp 1 gün tatil yapma düzenlemesi getirildi. Ziraat Bankası, konut kredilerinde her 5 krediden birini vererek konut bankasına dönüştü. İnşaat maliyet endeksi mayıs ayında aylık yüzde 0,88, yıllık yüzde 22,4 arttı. Yılın ilk 6 ayında havayolu ile seyahat eden sayısı 108,8 milyona ulaştı. Yumurta ihracatı izne bağlandı. Okul servisi araçları üretimi, yeni yönetmelikle zorunlu hale gelen kamera ve acil buton sistemi gibi ürünlerin temin edilememesi nedeniyle durdu. Eurofighter pazarlığında ilerleme kaydedildiği belirtildi. Hazır giyim sektörü, küresel toparlanmadan pay alamadı. Gemi inşa sanayi niş pazarını kaybediyor. Türkiye, üniversite mezunu işsiz oranında Avrupa’da birinci sırada yer aldı. En pahalı iPhone Türkiye’de satılıyor. Kanal İstanbul bölgesinde yeni lüks konut ihaleleri yapıldı.
Dünya Ekonomisi: Ticaret Savaşları ve Emtia Piyasaları
ABD Başkanı Donald Trump, Brezilya’ya yüzde 50, Japonya ve Güney Kore gibi 14 ülkeye ise yüzde 25 veya daha yüksek gümrük vergileri uygulama tehdidinde bulunarak ticaret savaşını kızıştırdı. ABD’nin yeni gümrük vergilerinden 300 milyar dolar gelir sağlaması bekleniyor. Avustralya’da 6 trilyon dolar değerinde 55 milyar tonluk demir cevheri rezervi bulunması, küresel demir cevheri piyasalarını etkileyecek. Çinli madencilik şirketleri, kritik hammaddelere erişimi güvence altına almak için yurt dışı satın almalarını artırıyor. Küresel çelikte damping alarmı verilirken, büyük ekonomiler çelik ithalatına yönelik önlemlerini sıkılaştırıyor. Emtia piyasaları, ABD’nin ticaret politikalarına odaklanmış durumda. OPEC+, ağustos için beklenenden daha büyük bir arz artışına giderek petrol fiyatlarını düşürdü. Kuraklık, bakır arzında aksaklıklara yol açarak çip üretimini tehdit ediyor. AB, jeopolitik gerilimler nedeniyle kritik metal stoklamaya hazırlanıyor. Bakır fiyatları, Trump’ın yüzde 50 gümrük vergisi planıyla rekor seviyeye çıktı. Küresel konteyner navlunu sert düşüşte.
Şirketler: Teknoloji Devi NVIDIA ve Diğer Gelişmeler
NVIDIA, 4 trilyon dolarlık piyasa değerine ulaşarak bu sınırı aşan ilk halka açık şirket oldu. Ferrero’nun Rekabet Kurumu’na verdiği “düşük fiyattan fındık almama” taahhüdü yargıdan döndü. Media Markt Türkiye CEO’su Hulusi Acar, tüketici elektroniği pazarının Türkiye’de bu yıl 25 milyar dolara ulaşacağını öngörüyor. Google, OpenAI’nin yapay zeka kodlama girişimi Windsurf ile yaptığı 3 milyar dolarlık anlaşma teklifini çökertti. Doğuş Otomotiv, Volkswagen distribütörlüğünü Irak ve Azerbaycan pazarlarına genişletmek için niyet mektupları imzaladı.
Görsel Anlatım: Türkiye Ekonomisi ve Temel Göstergeler
Aşağıdaki görsel, Türkiye ekonomisindeki temel eğilimleri ve piyasa dinamiklerini özetlemektedir:
+-------------------------------------------------+
| |
| Türkiye Ekonomisi Durum Raporu |
| (Temmuz 2025 Haftası) |
| |
+--------------------------+----------------------+
| **Siyasi Gerginlikler** | **Ekonomik Etkiler** |
| (Gözaltılar, Soruşturmalar) | |
| | - TL Varlıklarda Kayıplar |
| | - USD/TL: 40 TL Üzeri |
| | - Tahvil Faizlerinde Artış |
| | - BIST 100 Düşüşü |
| | - CDS: 292 Baz Puan |
+--------------------------+----------------------+
| **Yatırım Teşvikleri** | **Mart 2025 Verileri** |
| | |
| - Genel Gidişattan Endişe | - Yatırım Tutarı: 46 Milyar TL |
| - Yatırımlarda Sert Düşüş | - Yıllık %63 Düşüş |
+--------------------------+----------------------+
| **Piyasalar** | **Haftalık Değişimler** |
| | |
| - Borsa (BIST 100) | - %0.80 Artış |
| - Altın (Gram) | - %1.47 Artış |
| - Döviz (USD/TL) | - %0.86 Artış |
| - Döviz (EUR/TL) | - %0.14 Artış |
| - Yatırım Fonları | - %0.76 Artış |
+--------------------------+----------------------+
| **Önemli Ekonomik Veriler**| **Son Durum** |
| | |
| - TCMB Rezervleri | - 164.4 Milyar USD (Artış) |
| - Sanayi Üretimi (Aylık) | - %3.1 Artış |
| - Cari Açık (Mayıs) | - 684 Milyon USD |
| - Hazine Borç Ödemesi | - 1.1 Trilyon TL (3 Ayda) |
+--------------------------+----------------------+
| **Küresel Gelişmeler** | **Etkileri** |
| | |
| - Trump'ın Gümrük Vergileri | - Ticaret Savaşları Tırmanıyor |
| - Avustralya Demir Cevheri | - Küresel Piyasaları Etkiler |
| - Bakır Fiyatları | - %17 Artış (Rekor) |
| - NVIDIA Piyasa Değeri | - 4 Trilyon USD |
+-------------------------------------------------+
Bu özet, Türkiye ekonomisinin hem iç siyasi gelişmelerden hem de küresel ekonomik hareketlilikten etkilendiğini göstermektedir. Özellikle yatırımlardaki düşüş ve siyasi belirsizlikler, geleceğe yönelik endişeleri artırmaktadır.
Bu gelişmeler ışığında sizin için başka hangi ekonomik konuları detaylandırabiliriz?
