Danıştay’dan tarım arazileri düzenlemesine Anayasa freni
İki yıl üst üste ekilmeyen tarım arazilerinin, malikinin rızası aranmadan Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından kiraya verilmesini öngören düzenleme Anayasa engeline takıldı. Danıştay, Çiftçi-Sen’in açtığı davada yönetmelik ve dayanağı olan kanun hükümlerinin Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmederek dosyayı Anayasa Mahkemesi’ne gönderdi.
Geçtiğimiz yıl 22 Ağustos 2024’te Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmelik, çiftçilerden büyük tepki çekmişti. Düzenleme, iki yıl boyunca işlenmeyen tarım arazilerinin malikinin izni olmadan bakanlıkça kiraya verilmesini, kira bedeli ve kiracının da idare tarafından belirlenmesini içeriyordu.
Çiftçi-Sen dava açtı
Çiftçiler Sendikası (Çiftçi-Sen), söz konusu düzenlemenin iptali için yargıya başvurmuştu. Sendikanın avukatı Fevzi Özlüer, yönetmeliğin Anayasa’daki mülkiyet hakkı (madde 35), hak arama özgürlüğü (madde 36), sözleşme hürriyeti (madde 48) ile hukuk devleti ve ölçülülük ilkelerine aykırı olduğunu savunarak yürürlükten kaldırılmasını talep etti.
Danıştay: Mülkiyet hakkının özüne dokunuyor
Davayı inceleyen Danıştay 10. Dairesi, düzenlemenin “mülkiyet hakkı ve sözleşme özgürlüğünün özüne dokunduğunu, kullanımını imkânsız hale getirdiğini ya da ciddi surette engellediğini” belirtti. Kararda ayrıca getirilen sınırlamaların ölçülülük ilkesini ihlal ettiği, yasama yetkisinin devredilmezliği ve hukuki belirlilik ilkelerine de aykırılık taşıdığı vurgulandı.
Danıştay, Anayasa’nın 2., 7., 13., 35., 36. ve 48. maddelerinin ihlal edildiği kanaatine vararak dosyayı Anayasa Mahkemesi’ne taşıdı.
“Çiftçinin toprağı elinden alınamaz”
Kararı değerlendiren Çiftçi-Sen avukatı Fevzi Özlüer, şunları söyledi:
“Danıştay kararında da belirtildiği gibi bu düzenleme çiftçiyi devre dışı bırakıyor, idareye sınırsız takdir yetkisi tanıyor ve mülkiyet hakkının özünü yok sayıyor. Köylülerin yıllardır dile getirdiği ‘topraklarımız üzerindeki tasarruf hakkımız elimizden alınıyor’ itirazı yargı önünde de doğrulanmış oldu. Çiftçilerin rızası olmaksızın toprağın kiraya verilmesi kabul edilemez. Gıda güvenliği, şirketlere devredilen arazilerle değil, köylünün emeğiyle üretime devam etmesiyle sağlanır.”
Özlüer, Anayasa Mahkemesi’nin de bu açık ihlalleri dikkate alarak düzenlemeyi iptal etmesi gerektiğini vurguladı.
